به مناسبت ۲۱ فوریه (۳ اسفند)، روز جهانی راهنمایان گردشگری، دکتر منوچهر جهانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ، در یادداشتی به اهمیت نقش راهنمایان گردشگری در توسعه فرهنگی و دیپلماسی بین‌المللی پرداخت.
راهنمایان گردشگری، نمایندگان جامعه میزبان محسوب می‌شوند که با ارائه تصویری دقیق از مقاصد گردشگری، نقش مهمی در معرفی جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و تمدنی کشورها ایفا می‌کنند. امروزه تعاملات بینافرهنگی که از طریق گردشگری شکل می‌گیرد، بر تنوع میراث طبیعی و تاریخی تأکید دارد و مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.
در این میان، دیپلماسی عمومی بستری مناسب برای ارتباط میان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها فراهم کرده و راهنمایان گردشگری با ایفای نقش سفیران فرهنگی، می‌توانند به تقویت پیوندهای میان جوامع محلی، گردشگران و دولت‌های میزبان و مهمان کمک کنند.
نقش راهنمایان گردشگری نخستین بار توسط محققانی مانند کوهن مورد توجه قرار گرفت. او راهنمایان را به‌عنوان واسطه‌های اجتماعی و فرهنگی معرفی کرد. واسطه اجتماعی، وظیفه برقراری ارتباط میان گردشگران و جوامع محلی را بر عهده دارد، درحالی‌که واسطه فرهنگی بر تبادل و شناخت متقابل فرهنگ‌ها تمرکز می‌کند.
در حال حاضر، توسعه پایدار یکی از اهداف کلیدی در صنعت گردشگری جهانی است که ابعاد مختلفی همچون پایداری اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و زیست‌محیطی را در بر می‌گیرد. حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی، ایجاد الگوهای پایدار برای تولید و مصرف، و توجه به مسائل محیط‌زیستی، از مهمترین الزامات گردشگری پایدار محسوب می‌شود.
امروزه سفر نه‌تنها به‌عنوان ابزاری برای کسب تجربه و آگاهی، بلکه راهی برای آرامش روحی و روانی شناخته می‌شود. در این میان، راهنمایان گردشگری، هدایت و غنای سفر را بر عهده دارند و شیوه تعامل آن‌ها با گردشگران، تجربه سفر را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. به دلیل تفاوت‌های فردی میان گردشگران، راهنمایان باید از مهارت‌های ارتباطی بالا، دانش تاریخی و فرهنگی، و تعهد نسبت به مخاطبان خود برخوردار باشند.
نقش آن‌ها در انتقال اطلاعات دقیق درباره مقاصد گردشگری، ترویج ارزش‌های فرهنگی، معرفی آداب‌ورسوم، و ایجاد حس رضایت در گردشگران بسیار حائز اهمیت است. درحالی‌که راهنمایان می‌توانند تجربه‌ای دل‌انگیز و خاطره‌انگیز برای مسافران رقم بزنند، در صورت کم‌توجهی یا عملکرد نادرست، ممکن است اثرات منفی نیز بر گردشگری مقصد داشته باشند.
با توجه به تأثیرگذاری این حرفه در توسعه گردشگری و دیپلماسی فرهنگی، توجه به جایگاه و اهمیت راهنمایان گردشگری ضروری است. بزرگداشت روز جهانی راهنمایان، فرصتی برای قدردانی از تلاش‌های آن‌ها و تأکید بر نقش مهمشان در رونق صنعت گردشگری است. ازاین‌رو، توجه بیشتر نهادهای دولتی و خصوصی به این حوزه می‌تواند تأثیر بسزایی در شکوفایی و توسعه گردشگری در مقاصد مختلف داشته باشد.
