ظرفیت برد گردشگری در هرمز ۱۴ برابر زیر فشار: خاک جزیره قربانی ناآگاهی مسافران نوروزی
جزیره هرمز، نگین سرخ خلیج فارس، در تعطیلات نوروزی با هجوم بی‌سابقه گردشگران روبه‌رو شد؛ تا جایی که آمار روزانه بازدیدکنندگان، ۱۴ برابر بیشتر از ظرفیت قابل تحمل گردشگری این جزیره برآورد شده است. در حالی که حضور گردشگران می‌تواند منبعی مهم برای رونق اقتصادی و معیشت جوامع محلی باشد، اما نبود مدیریت اصولی و رفتارهای ناپایدار، می‌تواند آثار زیانباری برای محیط زیست در پی داشته باشد.
شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، با انتشار یادداشتی، نسبت به پیامدهای منفی گردشگری بی‌ضابطه بر طبیعت حساس هرمز هشدار داد. او ضمن اشاره به آسیب‌هایی که طی نوروز متوجه این جزیره شده، از همکاری تازه‌ای میان سازمان محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی برای تدوین استانداردهای گردشگری پایدار خبر داد؛ اقدامی مؤثر اما دیرهنگام.
انصاری در یادداشت خود، نادیده گرفتن مفهوم «ظرفیت برد» را یکی از دلایل اصلی آسیب به محیط زیست گردشگری عنوان کرده است. این ظرفیت به حداکثر تعداد بازدیدکنندگانی اشاره دارد که یک مقصد می‌تواند بدون تخریب منابع طبیعی و فرهنگی، در خود جای دهد. اما در هرمز، هجوم بی‌رویه گردشگران فراتر از این ظرفیت، منجر به فشار شدید بر طبیعت شکننده جزیره شده است.
طبق مطالعات، اگر تنها ۸۵۷ نفر در روز به عنوان سقف منطقی بازدیدکنندگان به هرمز وارد شوند و هر کدام تنها ۵ گرم خاک با خود ببرند، روزانه بیش از ۴ کیلوگرم از خاک ارزشمند جزیره از دست خواهد رفت. حال آنکه در تعطیلات نوروز، طبق اعلام اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان، روزانه حدود ۱۲ هزار نفر به این مقصد سفر کرده‌اند. این رقم خیره‌کننده، هرمز را به یکی از پرترددترین مقاصد سفرهای دریایی نوروز تبدیل کرد، اما با بهایی سنگین برای طبیعت آن.
در نمونه‌ای تلخ، گزارش‌ها از برداشت ۴۰ کیلوگرم خاک توسط یک گردشگر در نوروز حکایت دارد. این در حالی است که مجموع برداشت‌ها در یک بازه دو هفته‌ای از مرز ۵۵ کیلوگرم نیز فراتر رفته است.
عباس محمدی، فعال محیط زیست، در گفت‌وگو با «همشهری» اشاره می‌کند که برداشت خاک از هرمز موضوع تازه‌ای نیست. وی با یادآوری سابقه صادرات انبوه این خاک، اظهار داشت: «افسانه‌هایی مانند خوراکی بودن خاک هرمز یا رنگ‌های عجیب آن، انگیزه‌ای قوی برای گردشگران ناآگاه ایجاد کرده است. متأسفانه این باورهای اغراق‌شده، در شبکه‌های اجتماعی نیز بازنشر می‌شود و گردشگران را به سوی جزیره سوق می‌دهد، بی‌آن‌که از آثار منفی این رفتارها باخبر باشند.»
هرمز، با خاکی که بخشی از هویت طبیعی و فرهنگی‌اش را تشکیل می‌دهد، امروز بیش از همیشه نیازمند حفاظت و مدیریت دقیق گردشگری است. در غیر این صورت، جذابیت‌های بی‌نظیر آن قربانی ناآگاهی و بی‌توجهی خواهد شد.
منبع: همشهری
